Dag 1 Amsterdam - Sana'a
Voor wat betreft de vlucht verwijzen wij naar het vluchtschema. Vervolgens een transfer naar het hotel in
typisch Jemenitische stijl in Sana'a, dat midden in het centrum ligt.
Dag 2 Vrij verblijf Sana'a
Vrije dag in Sana'a. Dit is één van de oudste steden ter wereld en de huizen zijn door de eeuwen heen steeds
weer herbouwd in de traditioneel Jemenitische stijl. Tussen de soms acht verdiepingen hoge huizen liggen
moskeeën, badhuizen en moestuinen. Achter de stadspoort, 'Bab al-Jemen' is de grote soek (markt) van Sana'a:
een wirwar van straatjes met winkeltjes en kraampjes propvol specerijen, koffie, tabak, djambia's (kromzwaarden),
zilver en kleurige stoffen. Er is in Sana'a in de loop der jaren zo weinig veranderd dat de gedetailleerde
beschrijving, die de Arabische reiziger Al-Razo in de elfde eeuw van deze stad maakte, nu nog te gebruiken
is om de weg te vinden.
Dag 3 Sana'a - Shahara
We rijden naar Wadi Dahr, waar we het zomerpaleis van imam Yahya bezichtigen. Op de velden en in de boomgaarden
rond het paleis groeien naast qat ook druiven, granaatappels, citrusvruchten en abrikozen. Na dit bezoek gaan
we op weg naar Shahara. We rijden door oases met palmbomen en wild begroeide heuvels. Dan begint een 3000 meter
hoge klim naar het gefortificeerde bergstadje Shahara. De uitzichten onderweg zijn mooi en weids. Na twee uur
klimmen met de auto's zien we ver boven ons op een honderden meters hoge rots een dorpje liggen: Shahara. Vele
jaren was dit een veilig toevluchtsoord voor de verschillende imams. Vanuit de vesting vochten zij tegen hun
belagers, in het bijzonder tegen de Turken. In de jaren zestig moesten er bombardementen aan te pas komen om
Shahara, waarvan men ten onrechte vermoedde dat de imam zich daar verborgen hield, klein te krijgen. Desondanks
heeft het stadje zijn bijzondere schoonheid bewaard. We overnachten in een huis bij een familie, van waaruit je
kunt genieten van een zonsondergang achter de bergen.
Dag 4 Huth - Saada
De gebeden van de muezzin, die versterkt uit één der minaretten van de moskee klinken, zorgen dat we vroeg
wakker worden. Even buiten Shahara overspant een loopbrug uit 1672 een ravijn tussen twee bergtoppen. Deze
loopbrug is gebouwd boven een driehonderd meter diep ravijn, zonder dat er cement gebruikt is. Via deze brug
kun je te voet weer afdalen. Wie niet wil lopen, kan met de auto naar beneden. Vervolgens verlaten we het
hooggebergte via Huth, een dorpje met een kleine, rommelige soek. In de namiddag komen we aan in Saada. Het
ligt in een vruchtbare vallei in het uiterste noorden van Jemen, het meest conservatieve deel van het land.
Dag 5 Vrij verblijf Saada
Vrije dag in Saada. De vrouwen gaan zwaar gesluierd in een zwarte lithma (omslagdoek). Ondanks het feit dat
Saada de laatste jaren is uitgegroeid tot grensstation tussen Jemen en Saoedi-Arabië, wat veel verkeer met
zich meebracht, bleef de authentieke sfeer nog volkomen bewaard. Als je een wandeling maakt over de lemen
stadsmuur heb je een goed uitzicht op de traditionele zabur-architectuur en de ronde koepels van de moskee.
De met gekalligrafeerde opschriften versierde graftombes buiten de stad zijn ook een bezoek waard. Wie wil kan
in de ochtend de berg Umm Layla beklimmen of rondslenteren over de markt en de zilversoek.
Dag 6 Suq al-Talh
Tien kilometer buiten Saada bezoeken we de grootste smokkelmarkt van Jemen: Suq al-Talh. Zowel op vrijdag als
zaterdag worden hier de meest uiteenlopende zaken te koop aangeboden, van autowielen tot handgranaten. Ook
mitrailleurs van Russische of Chinese makelij zijn te koop. De mannen zien er met hun djambia's en geweren
trots en woest uit, maar zijn heel vriendelijk en gastvrij. 's Middags kun je de rotstekeningen met moeflons
bezoeken, die even buiten Saada liggen.
Dag 7 Amran - Kuhlan
Vroeg uit de veren en op weg naar het lemen stadje Amran, waar we oude inscripties uit de tijd van voor de islam
in de stadsmuur kunnen zien. Toen trokken vele karavanen, beladen met wierook, goud en specerijen, langs deze
belangrijke handelsweg. In het oude gedeelte van de ommuurde stad zijn de straatjes te smal voor auto's, zodat
er een stilte heerst die alleen doorbroken lijkt te worden door het gelach van kinderen.
's Middags gaan we naar Kuhlan, een typisch Jemenitisch bergdorp. We bekijken de burcht van Kuhlan, een imposant
kasteel gebouwd op de top van de heuvel. We bezoeken dit fort en daarna dalen we te voet af naar het dorpje.
Hier stappen we in de terreinwagens en rijden we tussen de cactussen door naar onze kampeerplek. Vanaf een rots
beleven we een prachtige zonsondergang.
Dag 8 Hajja - Thulla - Kawkaban
In de ochtend bezoeken we het dorpje Hajja, dat rond de veertiende eeuw ontstaan is. Hajja ligt op een groene
berg; op de hoogste piek bevindt zich de al-Qal'a, een Turkse citadel die later door de Zaydieten bewoond werd.
Via een onverharde binnendoorweg rijden we naar het vestingstadje Thulla. Door de stadspoort komen we binnen.
Vanwege de hoogte is er een mooi uitzicht over de vallei met zijn eeuwenoude terrassen en verscholen dorpjes.
We eindigen de dag in Kawkaban. In tijden van oorlog konden de inwoners van het lager gelegen Shibam een veilig
toevluchtsoord vinden in Kawkaban, een vesting hoog op een plateau. In vredestijd werden de uit de rotsen
gebeitelde graansilo's gevuld met voorraden, zodat men het langere tijd kon uithouden. In Kawkaban slapen we in
een funduq (herberg met slaapzalen).
Dag 9 Looptocht
We maken een pittige wandeltocht van zes uur. We gaan op pad naar het verlaten dorp Bukhur, bekend om zijn oude
ruïnes. Vanaf de tafelberg kun je genieten van prachtige vergezichten. Na de afdaling wachten de terreinwagens
ons op. Wie wil, kan nog twee uur doorlopen naar At-Tawila, een vermoeiende maar onvergetelijke tocht. Degene
die liever niet willen of kunnen lopen, kunnen meerijden naar At-Tawila, waar onze terreinwagens ons weer komen
halen. We slapen in een funduq van Kawkaban.
Dag 10 Kawkaban - Al-Mahweet - Wadi Sara
Door een smalle kloof dalen we te voet af naar Shibam (wie wil kan met de terreinwagen mee). Na een bezoek aan
de plaatselijke soek trekken we door naar het bergdorpje Al-Mahweet. Onderweg heb je uitzicht op Wadi La'ah met
zijn vele kleine gemeenschappen. In Al-Mahweet bezoeken we de oude stad. We verlaten de asfaltweg en na 2000
meter dalen, betreden we de Wadi Sara, een paradijs voor vogelliefhebbers. Hier slaan we onze tenten op voor de
nacht.
Dag 11 Wadi Sara - Manakha
Gewekt door het tsjilpen van vogels, maken we een wandeling door een van de mooiste wadi's van Jemen. Daarna
trekken we met onze terreinwagens het hooggebergte weer in. Onderweg zien we hoe dromedarissen de houten ploegen
voorttrekken. Het gefortificeerde dorp Manakha ligt hoog op rotspartijen, midden in het Harazgebergte. We kijken
uit over het met ronde terrassen getooide landschap. De bevolking is vriendelijk en voor je het weet, zit je op
kussens in een huiskamer thee te drinken. 's Middags wandelen we naar het dorp Hajjara met gedecoreerde huizen
en nauwe straatjes. Als je niet wilt wandelen, kun je ook met de terreinwagens mee. We overnachten in een
funduq in Manakha.
Dag 12 Looptocht Harazgebergte
We maken een looptocht door de ruige natuur van het Harazgebergte. We bezoeken pittoreske dorpjes op bergkammen,
zoals Qahil en Hutayb, waar meisjes de geiten en schapen hoeden. Het uitzicht op de bergen en de glooiende akkers,
qatvelden, amandelbomen en koffieplanten is prachtig. Het leven verloopt hier nog geheel volgens tradities. Rond
twee uur 's middags valt het openbare leven in alle dorpjes volkomen stil wanneer de mannen zich achterover laten
vallen in zachte kussens om thee te drinken, een waterpijp te roken, maar vooral om qat te kauwen. Met hun
linkerwangen volgepropt met de verse, groene blaadjes verzuchten ze: "morgen is er weer een dag, in sha' Allah
(als God het wil)".
Dag 13 Bayt al-Faqih - Khokha
Voor dag en dauw dalen we met de terreinwagens af door een bergkloof om de meest kleurrijke markt van de Tihama
te bezoeken. Van heinde en verre komt iedereen naar de weekmarkt van Bayt al-Faqih. Elk product heeft zijn eigen
plek: kuddes kamelen, geiten, manden, heerlijke gerechten, kruiden, punthoeden en uiteraard bossen met de
onvermijdelijke qat. In het universiteitsstadje Zabid bekijken we de oudste islamitische universiteit van de
wereld. Het enorme gebouw werd in 819 na Christus gebouwd en in de twaalfde eeuw werden hier maar liefst
vijfduizend studenten onderricht. Zabid bestaat uit een wirwar van hele smalle straatjes, die duidelijk meer
berekend zijn op kamelen dan op moderne vervoermiddelen. Ook vinden we in Zabid nog het traditionele ambacht
indigo verven, dat elders op het Arabisch schiereiland uitgestorven is. Als de handel 's middags stilgelegd
wordt om te gaan kauwen, reizen wij verder door de Tihama. Overal staan ronde Afrikaanse hutjes. De vrouwen
gaan hier ongesluierd en dragen kleurige lange jurken met decolletés. We slapen deze keer op comfortabele bedden
met gevlochten touwmatrassen in een Afrikaans aandoend huttenkampje aan het strand te Khokha, waar we in de loop
van de middag aankomen. Per vissersboot kun je naar de koraalriffen om te snorkelen en op een dichtbij gelegen
zandbank kun je vogels kijken.
Dag 14 Khokha - Ta'iz
Via een zware zandweg trekken we langs de kust naar Mokha, waarbij we onderweg stoppen om nog een strandwandeling
te maken. Mokha is bekend vanwege haar oude koffiehaven. In de zeventiende eeuw is de Jemenitische koffieplant
naar o.a. Java en Ceylon (nu Sri Lanka) gesmokkeld, hetgeen het einde betekende van Mokha's glorieuze tijd.
Vervolgens reizen we door naar Ta'iz. Binnen de muren van het oude Ta'iz staan twee fraaie moskeeën: Mudhaffar
en Al-Ashrafiyya. Vanaf een koepeltje op het dak kun je over de hele stad kijken. Ook de uitgebreide soek van
Ta'iz is de moeite waard. Wie wil kan een Sawadee Solidair-project bezoeken. We slapen in een hotel.
Dag 15 Vrij verblijf Ta'iz
Vrije dag in Ta'iz, waar je een heel bijzonder museum kunt bezoeken, het vroegere paleis van de imam. Kamer na
kamer ligt hier vol stoffige spullen, nog volledig ingericht zoals het werd aangetroffen na zijn dood in 1962;
badkamers met honderden stukken zeep, kasten vol kleren, een kinderkamer met bedjes, uniformpjes, speelgoedberen
en poppen. Ook de mafradj (de gemeenschapsruimte waar qat gekauwd wordt) met kussens en waterpijpen pronkt nog
geheel in stijl. Wie wil, kan een ochtendexcursie naar Yafrus en Suq al-Dabbab maken. In Yafrus is één van de
mooiste moskeeën van Jemen en het vijfhonderd jaar oude aquaduct, dat water naar het badhuis brengt, en nog
geheel intact is. Op de kleine maar vrolijke markt van Suq al-Dabbab zie je kleurrijke tafereeltjes en kun
je een hele lekkere lokale kaas inslaan.
Dag 16 Ta'iz - Jibla - Rada - Al-Bayda
Vandaag gaan we op pad in het groene hart van Jemen. We bezoeken eerst de kleine stad Jibla, eens de hoofdstad
van het rijk van koningin Arwa (1067-1138). Trapsgewijs lopen de nauwe straatjes omhoog en alhoewel je het je
niet kunt voorstellen, blijkt er ook nog ruimte te zijn voor een markt. De spierwitte moskee is beroemd om de
koranschool. Soms laat men je binnen om het zuurstokroze interieur te bewonderen (dames moeten hier niet hun
hoofddoek vergeten). In de noordvleugel van deze moskee ligt koningin Arwa begraven. De volgende plaats die we
bezoeken is Rada, waar ze bekend zijn met Nederlanders. De Nederlandse regering steunt hier al een aantal jaren
water- en wegenprojecten. We overnachten in Al-Bayda, een grensplaatsje van het voormalige Noord-Jemen. Het
eerste dorpje in Zuid-Jemen ligt nog geen 20 kilometer verderop, maar voor de eenwording tussen Noord en Zuid
kwam hier nog geen ezel de grens over.
Dag 17 Al-Bayda - Habban - Ataq (Zuid-Jemen)
Via de Al-Thawrapas betreden we voor het eerst Zuid-Jemen, dat ons verwelkomt met kleine wadi's tussen de
rotspartijen. We rijden naar Habban, eens bekend door de vele joodse inwoners met hun eeuwenoude tradities en
het zilversmeden. Deze handnijverheid bracht het plaatsje welvaart, wat nog steeds te zien is aan de pracht en
grootte van de huizen. De decoraties bestaan voornamelijk uit afbeeldingen van steenbokhorens, waaraan magische
krachten werden toegeschreven. De meeste joodse mensen zijn nu vertrokken. Via een door Chinezen aangelegde weg
rijden we naar Ataq. Je kunt hier het lemen paleis van de vroeger zeer invloedrijke Ba Jammal bekijken.
Dag 18 Ataq - Bir Ali
We gaan vroeg op pad en brengen een bezoek aan Yishbum, een klein dorpje waar je een wandeling kunt maken tussen
de lieflijke bergen van de gelijknamige Wadi Yishbum. We rijden door naar Azzan, waar volgens de legende één van
de Drie Wijzen uit het Oosten zijn reis naar Israël begon. Door een vulkanisch gebied dat het best te vergelijken
is met een maanlandschap, rijden we naar het strand vlak bij Bir Ali, een slaperig vissersdorpje. Hier slaan we
onze tenten op.
Dag 19 Bir Ali - Mukalla
Vanaf de kampeerplek rijden we door naar Mukalla, een welvarend havenplaatsje. Door de vele handelscontacten
is hier een grote variatie aan huizen: Jemenitisch, Arabisch en Indiaas. Langs de kustlijn staan fraaie witte
huisjes met blauwe raamversieringen en tijdens een wandeling door de oude binnenstad kom je bouwwerken tegen
met versierde houten deuren en balkons. Je vindt hier ook de mooie Al-Rawdamoskee. We overnachten in een hotel
in Mukalla.
Dag 20 Mukalla - Khaila
's Ochtends bezoeken we de lokale vismarkt om onze weg te vervolgen naar Wadi Hadramawt. Dit is na de in
Jordanië gelegen Wadi Rum, de grootste wadi ter wereld. Om deze te kunnen bereiken verlaten we de asfaltweg en
rijden we over tafelbergen. We gaan de Wadi Hadramawt binnen via Wadi Khaila. Voordat we afdalen in de wadi,
stoppen we nog om vanaf grote hoogte te genieten van het uitzicht op het dorpje Khaila. We overnachten in de
wadi in een funduq in het schilderachtige plaatsje Sief.
Dag 21 Khaila - Shibam
Door Wadi Du'an maken we een vroege wandeling. De architectuurliefhebbers kunnen hun hart ophalen aan de prachtig
versierde huizen te Sief. Het land wordt bewerkt door vrouwen met hoge strooien puntmutsen. Vervolgens rijden we
over zandheuvels naar het stadje Hajjarain. Vooral de ligging maakt het plaatsje zo speciaal: op een rots torent
het hoog boven de wadi uit. Wadi Du'an is een gebied met veel bezienswaardigheden. Bijvoorbeeld Mashad Ali, een
belangrijke bedevaartplaats ter ere van de heilige uit de Hadramawt, Said Ali Bin Hassan, en de ruïnes van de
pre-islamitische stad Raybun. We verlaten Wadi Du'an en maken nu echt onze entree in Wadi Hadramawt. De eerste
plaats die we hier bezoeken is Shibam. In dit kleine 'Manhattan van de woestijn' kun je eindeloos ronddwalen
tussen de hoge woontorens. Vannacht slaan we onze tenten op in een palmbos bij Shibam.
Dag 22 Shibam - Tarim
We vertrekken naar Tarim, een kleine stad met wel driehonderdvijfenzestig moskeeën. De bekendste is de Al-Muhdar
Moskee, waarvan de witgroene minaret beklommen kan worden. Staaltjes van Arabische kalligrafie kun je bekijken
in de Al-Ahqafbibliotheek. In de tuin van ons hotel, het voormalige paleis van de sultan, nemen we een frisse
duik in een van de drie zwembaden en doen ons onder de palmen te goed aan een alcoholvrij biertje. Wie wil, kan
hier een kamelenrit van enkele uren maken.
Dag 23 Tarim - Say'un - woestijn
We vertrekken vroeg naar Say'un, dat met zijn dertigduizend inwoners de grootste stad van de Hadramawt is. De
markt was eens het centrum van de oude karavaanroute. De woontorens zijn geheel opgetrokken uit lemen stenen
en zijn representatief voor de architectuur van de Hadramawt. Direct naast de smalle straatjes van de soek is
een museum gevestigd in het enigszins pompeuze paleis van de sultan. Hier kun je een fototentoonstelling van
de Nederlander Daniel van der Meulen bezichtigen over Jemen in de jaren dertig. Na de lunch rijden we de
woestijn in, waar we onder begeleiding van een bedoeïenengids in de voetsporen treden van de oude karavanen.
De lucht zindert van de hitte als we vanuit de Wadi Hadramawt de Rub' al-Khali in trekken, ook wel 'het Lege
wartier' genoemd. Na drie uur zandhappen komen we aan bij onze kampeerplek.
Dag 24 Woestijn - Ma'rib - Sana'a
Vroeg in de ochtend trekken we verder door de woestijn naar Ma'rib. Dit is de voormalige woonplaats van de
Koningin van Sheba. Hier bezoeken we de dam die ooit van de woestijn een vruchtbaar gebied maakte. Er is wel
wat fantasie voor nodig om je voor te stellen dat deze droge zandvlakte eens groen en vruchtbaar was, en dat
er hier schitterende paleizen stonden. De koran vertelt hoe God de Sabaeërs strafte voor hun ongehoorzaamheid
door tuinen met eetbare vruchten te veranderen in woestijn met dorre tamarisken. Dit zijn nog steeds de meest
voorkomende bomen in dit gebied. Na de lunch rijden we richting Sana'a, waar we in de namiddag arriveren.
Dag 25 Sana'a
Vrije dag Sana'a. Wie wil kan een hammam (lokaal badhuis) bezoeken of de laatste inkopen doen.
Dag 26 Aankomst in Amsterdam
Voor wat betreft de vlucht verwijzen wij naar het vluchtschema.
|
Fotoboek
Onvergetelijke woestijntocht